Problem bardzo niskiego udziału kobiet w elicie władzy w Polsce w latach 1944–1989, a zwłaszcza przyczyn takiej sytuacji, nie doczekał się jeszcze pogłębionej analizy. Najmniej rozpoznana jest kwestia roli kobiet jako „szarych eminencji”, wywierających nieformalny wpływ na procesy decyzyjne. W niniejszym artykule przedstawiono sylwetki sześciu komunistek, których działalność w roli „szarych eminencji” znajduje największe potwierdzenie w dostępnych źródłach. Trzy z nich pracowały w różnych segmentach władzy państwowej (Julia Bristiger, Maria Wierna, Julia Minc), dwie w centralnym aparacie partyjnym (Zofia Gomułkowa, Tedora Feder), zaś jedna stanowi przykład wpływowej kobiety usadowionej w terenowym aparacie partyjnym szczebla wojewódzkiego (Sara Nomberg-Przytyk). Analiza tych sześciu przypadków prowadzi do wniosku, że o nieformalnej silnej pozycji zajmowanej przez te kobiety w komunistycznej elicie władzy decydowały następujące czynniki: posiadane doświadczenie, staż partyjny, wykształcenie i umiejętności, a także pozycja męża jako działacza partyjnego lub znajomości wśród innych członków elity władzy.