Celem pracy było porównanie dwóch sposobów uzupełniającego leczenia raka odbytnicy, tj. hipofrakcjonowanej, przedoperacyjnej teleradioterapii w skróconym czasie leczenia i radioterapii pooperacyjnej frakcjonowanej konwencjonalnie. Przeanalizowano zgodność przedoperacyjnej oceny klinicznego stopnia zaawansowania raka odbytnicy z oceną pooperacyjną, wczesne wyniki leczenia oraz wczesne i późne powikłania po radioterapii. Retrospektywnej analizie poddano całość dokumentacji medycznej 159 chorych, u których stosowano uzupełniającą teleradioterapię z powodu raka odbytnicy w Centrum Onkologii w Bydgoszczy w okresie od lutego 1999 do kwietnia 2003 (62 chorych poddawano radioterapii przedoperacyjnej, a 97 radioterapii pooperacyjnej). Mediana wieku chorych w grupie radioterapii przedoperacyjnej i pooperacyjnej wynosiła odpowiednio 64 lata (przedział 32–82 lata) i 62 lata (przedział 34–79 lat). Mężczyźni stanowili 60% populacji chorych. W radioterapii przedoperacyjnej podawano dawkę 25 Gy w 5 frakcjach, w czasie 5 dni. W radioterapii pooperacyjnej podawano dawkę 50.4 – 54 Gy w 28 – 30 frakcjach w czasie 35 – 40 dni, zmniejszony obszar (boost) napromieniano po dawce 44 – 46 Gy. Stwierdzono istotną statystycznie zgodność pomiędzy ocenami cechy T przed operacją oraz w acenie histopatologa (p<0.001). Nie udało się wykazać istotnego statystycznie związku pomiędzy kwalifikacją na podstawie badań przedoperacyjnych, a kwalifikacją pooperacyjną Stwierdzono znamienną statystycznie zależność (p<0.001) pomiędzy ilością znalezionych, a ilością zajętych nowotworowo węzłów chłonnych stwierdzanych w materiale pooperacyjnym. Odsetek prognozowanych 3-letnich przeżyć całkowitych wynosił w grupie radioterapii przedoperacyjnej i pooperacyjnej odpowiednio 98% vs 97% (p=0.718), prognozowanych 3-leinich przeżyć bezobjawowych – 40% vs 51% (p=0.758), prognozowanych 3-letnich przeżyć bez wznowy miejscowej – 59% vs 69% (p=0.843). Wczesne powikłania radioterapii oceniano według klasyfikacji RTOG/EORTC, a późne odczyny popromienne przy użyciu modyfikacji skali LENT/SOMA i RTOG/EORTC Objawy wczesne obserwowano istotnie statystycznie częściej w grupie, w której stosowano radioterapię pooperacyjną, w porównaniu z grupą napromienianą przedoperacyjnie. Nie obserwowano istotnych statystycznie różnic w nasileniu objawów późnego odczynu popromiennego w obu grupach chorych.