Pierwsza część tekstu jest poświęcona Hercenowskiej analizie zjawiska pojedynku zawartej w eseju Kilka uwag o historycznym rozwoju pojęcia honoru (1843). Hercen odrzucił moralistyczną ocenę tego zjawiska, zwracając się ku historycznej i społecznej genezie pojedynku, czy szerzej: społeczeństwa, w którym pojedynki są możliwe, uznawane, a nawet rozpowszechnione. Pojedynek ma więc, zdaniem Hercena, być wyrazem idei honoru jako jednostkowej godności człowieka - idei zrodzonej dopiero w feudalnym średniowieczu, a zagrożonej przez współczesne państwo (nie tylko państwo Mikołaja I, ale państwo jako jedną z głównych sił i idei nowoczesności w ogóle). Druga część tekstu zawiera interpretację dwóch najsłynniejszych pojedynków literackich epoki Hercena - z Eugeniusza Oniegina Puszkina oraz z Bohatera naszych czasów Lermontowa. Punktem wyjścia są tu uwagi Hercena na temat tytułowych bohaterów obu utworów, ale w interpretacji wykorzystano także pojęcia związane z Heglowskim modelem konfliktu samowiedz.