The Infona portal uses cookies, i.e. strings of text saved by a browser on the user's device. The portal can access those files and use them to remember the user's data, such as their chosen settings (screen view, interface language, etc.), or their login data. By using the Infona portal the user accepts automatic saving and using this information for portal operation purposes. More information on the subject can be found in the Privacy Policy and Terms of Service. By closing this window the user confirms that they have read the information on cookie usage, and they accept the privacy policy and the way cookies are used by the portal. You can change the cookie settings in your browser.
Umiejętność werbalizacji procesów mentalnych jest jedną z podstawowych kompetencji człowieka, umożliwiającą mu przeżycie. Przekazywanie prostych i złożonych komunikatów językowych, ujmowanie myśli w słowa, artykulacja potrzeb i postaw, abstrahowanie oraz różnicowanie są podstawami społecznej egzystencji jednostki. Potwierdzając, akceptujemy rzeczywistość. Negowanie uprzednio potwierdzonego umożliwia...
Celem artykułu jest przedstawienie z perspektywy komunikacyjno-językowej wybranego słownictwa z powieści Wiesława Myśliwskiego Widnokrąg. Zmieniający się – wskutek dynamicznych procesów społecznych, gospodarczych i kulturowych – sposób porozumiewania się powoduje, że część leksyki wychodzi z użycia i pozostaje w pamięci tylko tych osób, dla których jest ważnym składnikiem tożsamości. Zjawisko to ma...
Celem artykułu jest analiza zróżnicowania strukturalnego oraz funkcjonalnego hashtagów – zewidencjonowanie ich typów formalnych oraz zilustrowanie przykładowych funkcji, które mogą być determinowane przez formę znacznika, ale także od niej niezależne. Autorka dzieli hashtagi na jedno- i wieloskładnikowe, omawia ich strukturę składniową oraz formę gramatyczną stosowanych w nich związków wyrazowych...
Podstawowym celem artykułu jest prezentacja archaicznych i anachronicznych form językowych zawartych w zbiorze poetyckim Jana Brzechwy Sto bajek. Okazuje się, iż autor, jako jeden z prekursorów nurtu poezji lingwistycznej dla dzieci, świadomie wprowadzał do swych utworów niektóre historyczne wyrazy, ich formy i znaczenia, np. androny, dziatwa, gawiedź, Piotrowa, sążeń, starościna, świekra, taradajka,...
W artykule poddano analizie uwagi na temat kontaktów językowych zamieszczone w encyklopedii z połowy XVIII wieku, tj. w Nowych Atenach Benedykta Chmielowskiego. Wykazano, że Chmielowski wskazał: 1. Zewnątrzjęzykowe przyczyny kontaktów językowych, takie jak: a) ranga języków wchodzących ze sobą we wzajemne relacje i ich pozycja na świecie, b) moda językowa, c) rozwój nauki i techniki, d) konflikty...
Artykuł poświęcony jest językowym środkom leksykalnym, które posłużyły Jarosławowi Iwaszkiewiczowi do wyrażenia wybranych barw świata poetyckiego, jaki stworzył w trzech pierwszych tomach swych wierszy uznawanych za juwenilia (Oktostychy, Dionizje i Kasydy zakończone siedmioma wierszami). Przedmiotem szczegółowego zainteresowania są leksemy odnoszące się do barw złotej i złocistej oraz kolorów do...
Artykuł dotyczy interpretacji gramatycznej ciągów tworzonych przez połączenie partykuły niech i form czasu teraźniejszego lub przyszłego czasowników, np. niech usiądę, niech usiądziemy, niech (Pan/i) usiądzie, niech (Państwo) usiądą. W opisach gramatycznych współczesnej polszczyzny charakteryzuje się je bądź jako formy fleksyjne trybu rozkazującego czasownika, bądź jako konstrukcje składniowe (i tym...
Niniejszy artykuł stanowi próbę zbudowania/odtworzenia definicji pojęcia negocjacje. Chciałyśmy się przyjrzeć, jak jego istotę próbują uchwycić w swych opisach leksykografowie i jak przedstawiają je autorzy publikacji poświęconych tej właśnie praktyce komunikacyjnej. Materiał badawczy stanowią najważniejsze słowniki języka polskiego powstałe po 1945 roku oraz przykłady zaczerpnięte z literatury branżowej,...
W artykule przedmiotem opisu i analizy są cechy językowo-stylistyczne polskich powieści brukowych pochodzących z końca XIX oraz początku XX wieku. Powieści brukowe, należące do tzw. literatury drugorzędnej (niższej klasy), miały zaspokajać ludyczne oraz kulturowe potrzeby czytelnicze średnich i niższych warstw społecznych. W powieściach tych dominuje styl prosty, wyrastający z realizacji idei werystycznych,...
W artykule omawia się rożne aspekty stosowania dawnej etykiety językowej (grzeczności językowej) w osiemnastowiecznych listach autorstwa Jędrzeja Kitowicza (1728–1804), twórcy Opisu obyczajów za panowania Augusta III. Pisarz znany jest również jako autor zbioru listów do osób, z którymi był związany różnymi relacjami społecznymi. Przedmiotem analizy są sposoby organizacji formuł etykiety językowej...
W artykule rozważane są przyjmowane w literaturze i praktyce rejestracji nowych wyrazów kryteria neonimiczności na przykładzie internacjonalizmu demokratura. W pierwszej części przedstawiamy krótko historię wyrazu i możliwe źródła zapożyczeń na grunt polski, omawiamy też losy tego zapożyczenia w polszczyźnie. W części drugiej dyskutujemy neonimiczny status rzeczownika demokratura. W konkluzji proponujemy...
W artykule podjęto próbę omówienia metaforyki astronomiczno-meteorologicznej obecnej w Sonetach krymskich Adama Mickiewicza oraz określenia jej roli w budowaniu świata przedstawionego wskazanych sonetów. Opis słownictwa tematycznego i tropów stylistycznych występujących w utworach Mickiewicza był już niejednokrotnie przedmiotem badań językoznawczych, ale charakterystyka metaforyki nie została jeszcze...
W artykule opisano problem wyzyskiwania leksyki gwary górnośląskiej w roli perswazyjnego komponentu polszczyzny konsumpcyjnej. Podjęta w nim analiza miała na celu: (1) ukazać rolę i znaczenie komponentów gwarowych jako składników kultury regionu i polszczyzny konsumpcyjnej, (2) odsłonę perswazyjnych mechanizmów wprowadzania kodu gwarowego w przestrzeń reklamy, (3) opis zmian znaczeniowych oraz (kon)tekstowej...
Celem artykułu jest ukazanie funkcji powtórzeń językowych w powieści Ucho Igielne Wiesława Myśliwskiego. Przedmiotem opisu są zarówno powtórzenia jednostek leksykalnych, jak i syntaktycznych oraz jednostek mniejszych od słowa (morfemów) w ciągu linearnym tekstu. Przedstawione analizy pokazują, że pisarz umiejętnie wykorzystuje je w różnorodnych funkcjach. Po pierwsze, są one wykładnikiem spójności...
Celem badań była próba odtworzenia idiolektalnego obrazu rzeczownika żart oraz czasownika żartować w pismach Cypriana Norwida. Leksemy te – oraz ich derywaty – tworzą niezbyt liczną, ale interesującą rodzinę słowotwórczą, na którą składają się: żarcik (3 użycia), żart (34 użycia), żartobliwie (1 użycie), żartobliwy (1 użycie), żartować (12 użyć), żartowniś (2 użycia), żartujący (1 użycie) oraz zażartować...
Zwrot pokazać, pokazywać plecy, choć funkcjonuje w polszczyźnie co najmniej od połowy XIX wieku, ma ubogą dokumentację w słownikach językowych. Nie rejestruje go NKPP, a jako pierwsze odnotowały go z dwoma zaledwie cytatami SJPD i SFS. W słownikach tych zwrotowi przypisano tylko jedno znaczenie, podczas gdy w nowszych zbiorach leksykograficznych funkcjonuje on jako jednostka polisemantyczna. Żadne...
Tekst jest głosem językoznawców w dyskusji o tożsamości człowieka podejmowanej na gruncie nauk społecznych i humanistycznych. Jednostka jest w tym kontekście często sprowadzana do roli posiadacza i użytkownika grupowych ideologii, czego konsekwencją bywa przyjmowanie założenia, że różnice, dystanse czy rozbieżności interesów mogą być równoważone przez podobieństwa, poczucie bliskości oraz wspólnotę...
Celem opracowania była próba przedstawienia, jak w przedmowach do słowników polsko-łacińskich wypowiadano się o językach, m.in. w aspekcie wartościowania, użytkowania, specyfiki, często ujmowanych kontrastywnie. Podstawą materiałową uczynione zostały słowniki: Mikołaja Volckmara (1596, 1605), Grzegorza Knapiusza (1621, 1632), Benedykta Woronowskiego (1769) oraz Dasyposiusz katolicki (1642). We wnioskach...
W artykule przedstawiony został językowy obraz leksemu człowiek zawartego w linearnej strukturze tekstu przysłów, w których wskazany element stanowi centrum tematyczne. Dzięki analizie kognitywnej, w której uwzględniony został zarówno metaforyczny, podmiotowy, jak i przedmiotowy sposób widzenia człowieka, można stwierdzić, że jest on istotą złożoną, inteligentną, ale też niepozbawioną pierwotnych...
Set the date range to filter the displayed results. You can set a starting date, ending date or both. You can enter the dates manually or choose them from the calendar.