W pracy przedstawiono metodę wyznaczania współczynnika wymiany ciepła na powierzchni elementu stalowego chłodzonego przez zanurzenie. Do tego celu wykorzystano rozwiązanie odwrotnego problemu brzegowego przewodzenia ciepła. Opracowano modele matematyczne przewodzenia i przejmowania ciepła przez chłodziwo z uwzględnieniem zachodzących w stali przemian fazowych charakterystycznych dla procesu hartowania. Metoda pozwala śledzić szybkość chłodzenia, postęp przemian fazowych, naprężenia oraz wybrane właściwości materiału dla badanego chłodziwa i warunków hartowania. W modelowaniu kinetyki przemian fazowych zastosowano równanie Johnsona- -Mehla-Avramiego-Kołmogorova oraz Koistinena i Marburgera. Podano przykład identyfikacji współczynnika wymiany ciepła, obliczeń numerycznych pola temperatury, przemian fazowych i twardości materiału próbki stalowej chłodzonej w oleju hartowniczym.
The paper presents the method to determine heat transfer coefficient (HTC) at the solid liquid interface during immersion steel cooling. The inverse boundary heat conduction problem has been formulated and solved. Mathematical and numerical models of heat transfer have been developed including steel phase transformation occurring in quenching operation. The method allows to trace the temperature, strain, stress and phase transformation in a quenched item. The HTC is estimated for specified material, quenching parameters and quenching fluid used in experiments. The kinetic of phase transformations is described by Johnson-Mehl-Avrami-Kołmogorov and Koistinen-Marburger equations. Results are presented for the performed experimental test including HTC estimation, temperature, phase and hardness distribution in a quenched material.