W artykule przedstawiono warunki hydrauliczne przepływu wód wielkich w odcinku Wisły w Warszawie (500-521 km) w okresie przed obwałowaniem i regulacją, a także obecnie. Za pomocą dwuwymiarowego modelu hydrodynamicznego CCHE2D odtworzono wielkość przepływu powodzi katastrofalnych z 1813 i 1844 r. upamiętnionych znakami wielkiej wody. Omówiono proces kształtowania się koryta Wisły w wyniku obwałowania i regulacji, a także zmiany kształtu krzywej natężenia przepływu w okresie 1919-2010. Obniżenie dna Wisły w rejonie wodowskazu Port Praski wynosi 205 cm; tak duża zmiana zaznacza się także w przebiegu górnej gałęzi krzywej przepływu. Przedstawiono problem utrzymania odpowiedniej przepustowości hydraulicznej obecnego koryta w tzw. gorsecie warszawskim. Wykonano obliczenia przepustowości koryta dla warunku przepływu Q1% i Q0,1% i różnego zagospodarowania międzywala. Powódź w maju i czerwcu 2010 r. ponownie przypomniała mieszkańcom Warszawy o tym, że miasto leży nad Wisłą, a w strefie potencjalnego zagrożenia powodziowego znajduje się ok. 23% jego powierzchni. Warszawa, choć położona w środkowym biegu Wisły, jest narażona na powodzie opadowe powstające w górnej części dorzecza, a także powodzie roztopowe i zatorowe. Wezbrania Wisły w Warszawie na odcinku obejmującym km 509-515 nie są widowiskowe, ponieważ objawiają się tylko zwiększonym poziomem wody i prędkością przepływu. Specyfika przejścia fali powodziowej Wisły przez odcinek miejski wynika z bardzo zwężonego koryta i międzywala nazywanego "gorsetem warszawskim". Jest Rys. 1. Ukształtowanie doliny Wisły w Warszawie i okolicach na podstawie danych SRTM (Shuttle Radar Topography Mission) - dzięki uprzejmości Global Land Cover Facility, University of Maryland to swojego rodzaju dziedzictwo zagospodarowania doliny rzecznej, sięgające XIX w. Trwa jednocześnie dyskusja o renaturyzacji koryta i doliny Wisły w Warszawie, zaliczonych do obszarów objętych programem "Natu[...]
The article presents hydraulic conditions of high water flows in the Warsaw section of Vistula (500-521 km) in the period before embankments construction and river regulation and at present. Using two-dimensional hydrodynamic model, CCHE2D, the authors reconstructed the course of catastrophic floods of 1813 and 1844, commemorated with high level markers. The article discusses the process of the Vistula riverbed formation, resulting from construction of embankments and regulation, as well as changes in the flow intensity curve in the period 1919-1920. The river bottom in the area of the Port Praski water gauge deepened by 205 cm; another such important change took place in the course of the upper branch of the flow curve. The authors present the problem of maintaining the appropriate hydraulic capacity of the present riverbed in the so-called Warsaw corset. They calculated the capacity for Q1% and Q1% flow conditions and for different development of the interembankment zone.