W artykule przedstawiono wyniki badań wpływu chromu na właściwości mechaniczne i eksploatacyjne powłok przeciwzużyciowych PVD. Powłoki jedno- i wielowarstwowe TiAlN z dodatkiem chromu oraz powłoki odniesienia TiAlN i TiAlN/TiN nanoszono metodą katodowego odparowania łukowego. Powłoki wielowarstwowe składały się z 8 modułów o grubości około 250 nm każdy i stosunku podziału grubości warstw w module (TiAlN:CrN oraz TiAlN:TiN) jak 1:1. Skład chemiczny określano metodą EDS a skład fazowy metodą dyfrakcji rentgenowskiej. Wyznaczono twardość, adhezję, współczynnik tarcia i wskaźnik zużycia powłok. Badane powłoki charakteryzują się dobrą adhezją, powłoki z dodatkiem chromu wykazują niższy współczynnik tarcia w porównaniu z pozostałymi badanymi powłokami, a także znacząco niższy wskaźnik zużycia.
The article presents the results of the effect of chromium on the mechanical and operating properties PVD coatings. A mono- and multilayer TiAlN coatings with the addition of chromium and also reference coatings, TiAlN and TiAlN/TiN, were deposited using cathodic arc evaporation. The multilayer coatings were composed of 8 bilayers, each of them with alternating TiAlN and CrN (TiAlN and TiN) layers. The thickness of the bilayer was about 250 nm and the ratio of layer thickness partition (TiAlN:CrN and TiAlN:TiN) as 1:1. The chemical composition was determined by EDS method and phase composition using X-ray diffraction technique. The hardness, adhesion, friction coefficient and wear rate of the coatings were also evaluated. All investigated coatings are characterized by good adhesion. The coatings with chromium show a lower coefficient of friction when compared to other tested coatings and have significantly lower wear rate.