The content of potentially toxic trace elements: Cd, Pb, Ni and Cr was compared in soils and winter wheat grown in two communes: Tymbark and Przemyśl which characterised great intensity of agricultural production and considerably different soil properties and climatic conditions. Heavy metals content in soil and wheat was generally higher in mountain region. More acidified mountain soils exposed to a greater rainfall amount (the Tymbark commune) contained twice more Pb, Cd and Cr, and 20% less Ni than in plane area with predomination of weak acid soils (the Przemyśl commune). Soils from the Przemyśl commune had the natural heavy metals content, and 17% of soils from the Tymbark commune had elevated Pb content, 45% - elevated Cd content, and 17% of soils were weakly contaminated with Cd. Wheat plant from both communes accumulated the most of metals in roots, 5-12 times more than in straw and 4-130 more than in grain. On more acid soils roots contained 3 times more Cd and Ni and twice more Pb and Cr, straw included 4 times more Cd, twice more Pb and Ni and 50% more Cr, and grain had twice more Cd, 70% more Ni, little less Cr and by half less Pb than on less acidified soils. In more acidified soils and wheat plant grown on them Cd, Ni and Cr content was more diversified than in case ofless acidified soils, and opposite relation was observed for Pb content.Heavy metals diversification increased in the following order: soil < roots < straw < grain. According to criterion of food/fodder quality estimate it was found that almost all samples of edible parts of wheat (grain and straw) one may use for fodder, and only 4% of straw samples from the Tymbark commune had too high Cd content. Considering too high Cd content 20% of grain samples from Przemyśl and 46% from Tymbark communes, and with regard to Pb 10% of grain samples from Tymbark did not fulfil the criterion of food utility. Generally, heavy metal content in soils and plant from both communes showed dependences with soil properties, from among them with the soil pH, organic matter content and CEC, but only in case of Cr was found positive correlation between metal content in soils and roots. It was also found significant correlation between metals content in individual parts of wheat plan.
Porównano zawartość potencjalnie toksycznych pierwiastków śladowych: Cd, Pb, Ni i Cr w glebach i pszenicy z gmin Tymbark i Przemyśl, które charakteryzują się dużą intensywnością produkcji rolniczej i różnią się znacznie właściwościami gleby i warunkami klimatycznymi. Zawartość metali ciężkich była generalnie większa w rejonie górskim. Bardziej zakwaszone gleby górskie, otrzymujące większą ilość rocznych opadów (gmina Tymbark), zawierały dwa razy więcej Pb, Cd, Cr i 20% mniej Ni niż te z terenu równinnego z przewagą gleb słabo kwaśnych (gmina Przemyśl). Gleby gminy Przemyśl charakteryzowały się naturalną zawartością metali ciężkich, 17% gleb gminy Tymbark miało zwiększoną zawartość Pb, 45% - zwiększoną zawartość Cd, a 17% gleb tej gminy wykazywało słabe zanieczyszczenie Cd. Pszenica z obu gmin gromadziła najwięcej metali w korzeniach, 5-12 razy więcej niż w słomie i 4-130 razy więcej niż w ziarnie. Na bardziej zakwaszonych glebach korzenie zawierały 3 razy więcej Cd i Ni oraz 2 razy więcej Pb i Cr, słoma akumulowała 4 razy więcej Cd, 2 razy więcej Pb i Ni oraz o 50% więcej Cr, a w ziarnie było 2 razy więcej Cd, o 70% więcej Ni, nieco mniej Cr i o połowę mniej Pb niż na glebach mniej zakwaszonych. W bardziej kwaśnych glebach i rosnącej na nich pszenicy zawartość Cd, Ni i Cr była bardziej zróżnicowana niż w przypadku gleb o mniejszym zakwaszeniu, a przeciwną zależność zaobserwowano w przypadku rb. Zróżnicowanie zawartości metali zwiększało się w następującej kolejności: gleba < korzenie < słoma < ziarno. Według kryteriów oceny jakości konsumpcyjnej/paszowej stwierdzono, że prawie wszystkie próbki jadalnych części pszenicy (ziarno i słoma) można wykorzystać do celów paszowych, a tylko 4% próbek słomy z gminy Tymbark miało nadmierną zawartość Cd. Z uwagi na zbyt dużą zawartość Cd 20% próbek ziarna z gminy Przemyśl i 46% z gminy Tymbark oraz ze względu na poziom Pb 10% próbek ziarna z Tymbarku nie spełniało kryterium przydatności konsumpcyjnej. Uogólniając, zawartość metali ciężkich w glebach i pszenicy z obu gmin wykazywała zależność od właściwości gleby, wśród nich z pH, zawartością materii organicznej i kationową pojemnością sorpcyjną, ale tylko w przypadku Cr stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy zawartością metalu w glebie i korzeniach roślin. Występowały także istotne korelacje między zawartością metali w poszczególnych częściach rośliny pszenicy