Wykazano, że wzajemnie sprzężona optymalizacja parametrów procesów utwardzania powierzchniowego metodą nawęglania próżniowego oraz szlifowania wykańczającego ściernicami nowej generacji z regularnego azotku boru w zastosowaniu do kół zębatych prowadzi do synergicznego przesunięcia naprężeń własnych w warstwach wierzchnich w kierunku ściskania. Jest to korzystne widmo naprężeń własnych z punktu widzenia odporności zębów na zmęczenie stykowe oraz ich wytrzymałości zmęczeniowej na zginanie. W pracy podano metodykę i przykłady modelowania stanu naprężeń własnych i eksploatacyjnych metodą MES oraz zaproponowano oryginalne wyposażenie specjalistyczne, umożliwiające doświadczalne wyznaczenie rzeczywistej odporności zębów na zmęczenie stykowe oraz ich wytrzymałości zmęczeniowej na zginanie.
It was specified that mutually coupled optimizing of the both surface hardening processes by means of vacuum carburizing and final grinding with use of modern grinding wheels made of cubic boron nitride applied for gear wheels, leads to synergetic movement of the residual stresses in surface layers to compression direction. This is the advantageous spectrum of residual stresses from the contact fatigue resistance of the gear wheels point of view, and theirs bending fatigue strength as well. The methodology and the examples of residual stresses states and the exploitation ones by means of FEM method modeling are presented in this paper, also the original special equipment that allows the experimental determination of actual (real) contact fatigue resistance of gear wheels and theirs bending fatigue strength, is proposed.