W artykule scharakteryzowano współczesne systemy monitorowania antyterrorystycznego. Zaprezentowano systemy monitoringu jako integralny element zapobiegania atakom terrorystycznym. Udokumentowano konieczność rozwoju działań badawczych i rozwojowych systemów monitorowania osób, przedmiotów oraz środowiska naturalnego jako priorytetowego kierunku we współczesnej polityce bezpieczeństwa państwowego. Wskazano na potrzebę integracji monitoringu i środków taktycznych do poziomu spójnego systemu walki z terroryzmem, w którym eliminacja przeciwnika może być zastąpiona skutecznym obezwładnianiem siły żywej. Obezwładnianie terrorysty uniemożliwiające wykonanie ataku, nie tylko zapobiega ludzkiej tragedii i zniszczeniom materialnym ale także przyczynia się do zwiększenia skuteczności metod śledczych i dochodzeniowych. W przedstawionym ujęciu obezwładnianie jest następstwem prawidłowego rozpoznania przeprowadzonego z zastosowaniem systemu monitoringu. W prezentowanym artykule przeprowadzono ogólną klasyfikację antyterrorystycznych systemów monitorujących na systemy monitorowania osób, przedmiotów oraz zagrożenia ekologicznego. Wskazano kierunki rozwoju prac badawczych związanych z doskonaleniem metod monitorowania. Omówiono zagadnienia związane z monitoringiem osób ukierunkowanym na rozpoznawanie tożsamości oraz zachowań potencjalnie uznawanych za niebezpieczne przeprowadzonym na podstawie aktywnej identyfikacji i weryfikacji obiektów. Wskazano zagadnienia, których rozwój badawczy jest wspierany przez programy badawcze Unii Europejskiej oraz programy krajowe. Podkreślono duże znaczenie połączenia problematyki analizy obrazu i analizy zjawisk związanych z "mową ciała" w celu rozwoju technologii przewidywania ludzkich zachowań oraz technologii "skanowania myśli". Omówiono zagadnienia związane z monitoringiem przedmiotów uznawanych za materiały wybuchowe, broń, substancje chemiczne lub narzędzia potencjalnie niebezpieczne. Zaprezentowano najnowsze możliwości wieloparametrycznych skanerów ciała umożliwiających uzyskanie obrazu niebezpiecznych urządzeń i śladów znajdujących się na ciele np.: skrytych pod ubraniem. Ponadto przedstawiono najnowsze rozwiązania skanerów przeznaczonych do wykrywania materiałów wybuchowych wykorzystujących technologię skanowania bagażu za pomocą technik stosowanych w tomografii komputerowej. Podkreślono istotną rolę biosensorów jako nowego sposobu wykrywania materiałów wybuchowych. Omówiono zagadnienia związane z monitoringiem parametrów środowiska naturalnego jako elementu bezpieczeństwa w warunkach zagrożenia terrorystycznego. Przestawiono kierunki rozwoju prac badawczych zmierzających do zwiększenia skuteczności zdalnego wykrywania skażeń w systemach on line.
The article presents contemporary anti-terrorist monitoring systems as integral elements of a complex anti-terrorist systems. Monitoring systems are of great importance to national safety and thus R&D activity aiming at their development and improvement should be of priority in the research policy of each and every country. The authors emphasize the need for a compound anti-terrorist system, in which complete elimination of the aggressor can be replaced with their effective incapacitation that reduces the number of casualties and at the same time increases the success and efficiency of investigation methods. In the case presented in the article, the incapacitation of the terrorist is possible due to the application of the monitoring system. Apart from people monitoring systems, the authors of the article distinguish between two more groups of monitoring systems, i.e. environment and object monitoring systems, however the emphasis is put on people monitoring systems that prevent terrorist activity. The features of such systems that are widely discussed in the paper include their ability to identify potentially dangerous behaviour, read facial expressions and body language. Additionally, the range of tasks performed by contemporary multi-parameter body scanners that allow the images of potentially dangerous objects and weapon concealed underneath people.s clothing to be recorded is also presented. A significant part of the article is also devoted to object monitoring systems with particular attention paid to scanners for the detection of explosives hidden in luggage that employ computer tomography methods and biosenors. The issues connected with the monitoring of the condition of the environment are also discussed in the context of national safety, particularly the problems of remote on-line monitoring and detection of hazardous contamination. The authors also point out the R&D activity in the field of national safety and anti-terrorist protection that are supported within the framework of EU strategic research programmes.