Rocznik Kognitywistyczny
article
Ludzkie oko jest tak skonstruowane, że tylko określona część powierzchni zdolnej do odbioru bodźców świetlnych (siatkówka) zapewnia dokładne, ostre widzenie. Tą określoną częścią jest dołek środkowy, czyli zagłębienie w centrum plamki żółtej. Gdy człowiek koncentruje wzrok na jakimś obiekcie, obraz tego przedmiotu rzutowany jest na dołek środkowy [Bochenek, Reicher 2004]. W związku z tym, że najostrzejsze...
article
Wykonywanie prostych obliczeń, jak „3 x 8” czy „7 + 4”, jest podstawową zdolnością matematyczną, wykorzystywaną każdego dnia. Jakie mechanizmy poznawcze kryją się za tą umiejętnością? W literaturze przedmiotu najczęściej opisywaną metodą wykonywania takich prostych obliczeń jest wydobywanie faktów arytmetycznych. Są nimi zapisane w pamięci długotrwałej wyniki działań matematycznych. Sprawne posługiwanie...
article
Jednym z głównych wyzwań stojących przed kognitywistyką jest integracja wiedzy gromadzonej przez różne dyscypliny naukowe zajmujące się problematyką umysłu i poznania. Wydaje się jednak, że jeszcze ważniejszym i jednocześnie trudniejszym zadaniem jest stworzenie spójnego paradygmatu pozwalającego na wielopoziomowe ujęcie zarówno starych, jak i nowych problemów badawczych. Przed wyzwaniem tym stoi...
article
Od 1966 roku, kiedy to Wason po raz pierwszy zastosował, obecnie już klasyczne, zadanie selekcyjne, pokolenia psychologów usiłują wyjaśnić fenomen tego zadania. W założeniu miało ono sprawdzić, czy ludzie używają logicznego rozumowania. Użyto więc w nim abstrakcyjnych treści, cyfr i liter. Osoby badane przez Wasona proszone były o znalezienie informacji, które mogłyby sfalsyfikować przedstawioną im...
article
Dominujący kierunek badań nad poznaniem społecznym wyznacza obecnie problematyka teorii umysłu. Zainteresowanie pojęciem ,,teoria umysłu” zostało zapoczątkowane przez Premacka i Woodruffa, którzy trzydzieści lat temu zasugerowali, że szympansy posiadają zdolność do przypisywania stanów mentalnych innym osobnikom swojego lub innego gatunku i formułowania przewidywań dotyczących ich zachowania [Primack,...
article
Stanowisko, które zamierzam krótko scharakteryzować i poddać krytyce poniżej, stanowi jedną z konkurencyjnych propozycji w sporze o naturę umysłu. Funkcjonalizm głosi, że świadomym stanem mentalnym jest wszystko to, co jest w stanie realizować funkcje, które według naszej wiedzy realizują uświadamiane sobie przez nas stany mentalne. Jeżeli na mózg spojrzeć przede wszystkim jako na biologiczną strukturę,...
article
By mówić o reprezentacjach specyficznych, należy najpierw doprecyzować, co rozumie się przez pojęcie reprezentacji „klasycznych”, niespecyficznych. W dużym uproszczeniu można powiedzieć, że zaliczają się do nich trzy rodzaje reprezentacji: a) słowo (kod werbalny), b) obraz (kod niewerbalny) i c) sąd o relacjach (kod propozycjonalny). Cały czas należy pamiętać, że wśród ekspertów nie został osiągnięty...
article
W jaki sposób fobie wpływają na nasze życie? Czy przyczyny strachu mogą występować w formie nieuświadomionej, czy też zawsze zdajemy sobie z nich sprawę? Czy lęk przed obiektami, które zagrażały naszym przodkom, a które dzisiaj są częstą przyczyną fobii, działa według innego mechanizmu niż lęk przed obiektami zagrażającymi nam tylko współcześnie? Realizacja naszego projektu ma pomóc odpowiedzieć na...
article
Choroba Alzheimera (Alzheimer’s disease – AD) i otępienia naczyniopochodne to dwie najczęstsze przyczyny zaburzeń poznawczych u starszych dorosłych. AD jest nieuleczalnym zespołem otępiennym, w którym nasilają się zaburzenia pamięci i innych funkcji umysłowych, prowadząc w końcowej fazie do utraty niezależności funkcjonowania. Występuje u 5–10% populacji po 65 r.ż. [Sobów i in. 2004]. Głównym czynnikiem...
article
Obrazowanie medyczne (ang. medical imaging) to metody uzyskiwania i rozpoznawania obrazów, z jakimi mamy do czynienia w badaniach medycznych, podejmowanych zarówno w celach badawczych, jak i diagnostycznych [Chmielewski, Kulikowski, Nowakowski 2000]. Zatem, w dużym uproszczeniu, dwa główne zadania obrazowania biomedycznego to akwizycja obrazu oraz jego rozpoznawanie
article
W niniejszym tekście chciałbym bliżej przyjrzeć się pewnemu bardzo specyficznemu teoriopoznawczo-metodologicznemu mariażowi. Od strony teoretycznej mamy w tym przypadku do czynienia z modularnym spojrzeniem na działanie ludzkiego umysłu, od strony metodologicznej napotykamy na absolutnie podstawową technikę badawczą w neuropsychologii. W toku wywodu postaram się wykazać, iż stojąca na nieco chybotliwych...
article
Teoria umysłu jest systemem pojęć (bądź też mechanizmów), które umożliwiają człowiekowi odczytywanie oraz rozumienie stanów umysłu innych osób. Termin ten sugeruje, że dana osoba ma teorię na temat zawartości umysłu (swojego lub obcego). Prowadzi to do przekonania, że inne osoby posiadają stany mentalne (intencje i przekonania) oraz że te stany mentalne kierują ich zachowaniem. W niniejszym artykule...
article
Teza zawarta w rozwinięciu tematu niniejszej konferencji, według której neuronauki stanowią, a przynajmniej mogą sobie rościć prawo do stanowienia pewnego rodzaju rdzenia kognitywistyki, wydaje się prawdziwa. Na szczegółowe jej dowodzenie nie ma tutaj miejsca, niech wystarczy proste stwierdzenie, że jeśli wierzymy, iż jest jedno ludzkie poznanie, a więc nauki je badające odnoszą się do tych samych...
article
Zainicjowany przez Boole’a, Peirce’a i Fregego gwałtowny rozwój aparatury formalnej pozwalającej badać i poprawnie formułować logikę zaowocował wieloma opozycyjnymi koncepcjami w sporze o ontologiczny i lingwistyczny status logiki. Ramy niniejszego tekstu nie pozwalają na dokładny przegląd wszystkich, lub choćby większości, najbardziej znaczących stanowisk w tej debacie. Należało dokonać wyboru reprezentantów...
article
Celem niniejszego artykułu jest zaprezentowanie nowego podejścia do formalnej analizy jakościowej problemu. W artykule zostanie także ukazany socjalny wymiar ram poznawczych i ich wpływ na kształtowanie retoryki politycznej oraz model klasyczny postrzegania ram stworzony przez Ervinga Goffmana [1974], a także bardziej aktualne spojrzenia na ten problem zaproponowane przez George’a Lakoffa [2004]....
article
Praca dotyczy modelowania trójwymiarowego w grafice komputerowej. Jest ona propozycją nowego systemu do generowania struktur trójwymiarowych. Podstawę teoretyczną przedstawianej aplikacji stanowią L-systemy.
article
W refleksji nad naturą i własnościami ludzkiego umysłu warto zatrzymać się nad genezą samego pojęcia umysłu w naszej kulturze, czy też raczej nad genezą słowa „umysł” w różnych językach europejskich, a także nad jego aktualną semantyką. Niniejszy tekst ma na celu ukazanie bogactwa pola semantycznego umysłowości, jak również zasygnalizowanie wpływu języka potocznego na specjalistyczny język filozofii...
article
Problem odróżnienia presupozycji od implikatury wciąż stanowi wyzwanie dla filozofów języka i lingwistów. Jednoznaczne rozwiązanie tego problemu jest tym trudniejsze, że w literaturze znajdujemy różne koncepcje presupozycji, a kategoria implikatur obejmuje dwie odmiany tego fenomenu, charakteryzujące się dokładnie przeciwstawnymi własnościami – implikatury konwencjonalne i konwersacyjne.W pierwszej...
article
Nawiązując do znanej metafory życia jako teatru, chciałabym w niniejszym artykule przyjrzeć się językowym zachowaniom ludzi w wąskich interpersonalnych kręgach codziennego życia, w interakcjach „twarzą w twarz” [Goffman 2000], po to, by poddać refleksji kwestię szczerości wypowiedzi. Aby analizować w taki sposób potoczne rozmowy, należy zastanowić się, jak ważny w rozmaitych sytuacjach jest komunikat...
article
Muzyka i mowa należą do szczególnych form komunikacji człowieka, wykorzystujących dźwięk jako nośnik informacji. Jak wskazują wyniki analiz, organizacja materiału akustycznego w obu tych mediach wykazuje wiele cech wspólnych. Powstaje więc pytanie: czy podobieństwo to ma swoje odzwierciedlenie w rzeczywistości mentalnej człowieka, czy też zjawiska fizycznie podobne są różnie kategoryzowane, w zależności...
