Wśród Katalończyków współistniały i rywalizowały dwie tożsamości: część z nich uważała się za regionalną odmianę narodu hiszpańskiego, podczas gdy inni twierdzili, że reprezentują osobny naród. Podczas gdy jeszcze przed czteroma dekadami przeważała pierwsza orientacja, współcześnie częstsza jest ta druga postawa. Tożsamość narodowa w znacznym stopniu zastąpiła etniczno-regionalną. Katalończycy odróżniają pojęcia „naród” i „państwo”, zgodnie z którymi może istnieć naród bez państwa jak też naród zamieszkujący w więcej niż jednym państwie, podczas gdy przeważnie w Europie Zachodniej pojęć tych się nie rozróżnia: państwa są narodami a narodów bez państwa nie ma. Unia Europejska została zbudowana na bazie tej właśnie formalno-politycznej definicji narodu. Narody bez państwa w UE zostały „wtłoczone” do kategorii grup etnicznych, którymi UE się nie zajmuje, lub do kategorii regionów całkowicie zależnych od państw, na terytorium których się znajdują. Po zmianie tożsamości Katalończyków trudno „wtłoczyć” ich do kategorii grupy etnicznej, dlatego stali się oni dla Unii Europejskiej problemem. Celem artykułu jest wyjaśnienie sytuacji, która doprowadziła do sprzeczności między zasadą praworządności a zasadą demokracji w UE. Praworządność była podstawą zignorowania przez instytucje UE katalońskiej deklaracji niepodległości z 2017 roku, ale z drugiej strony dbałość o demokrację spowodowała odmowę wydania Hiszpanii przebywających na terytorium UE, ściganych przez hiszpańskie władze przywódców katalońskich.
Two identities coexisted and competed among Catalans: some considered themselves a regional variant of the Spanish nation, while others claimed to represent a separate nation. While four decades ago the first orientation prevailed, today the second attitude is more common. National identity has largely replaced ethno-regional identity. Catalans distinguish between the concepts of "nation" and "state," according to which there can be a nation without a state as well as a nationality residing in more than one state, while mostly in Western Europe these concepts are not distinguished: states are nations and nations without a state do not exist. The European Union was built on the basis of this very formal-political definition of a nation. Nations without a state in the EU have been "crammed" into the category of ethnic groups, which the EU does not deal with, or into the category of regions completely dependent on the states on whose territory they are located. Having changed the identity of the Catalans, it is difficult to "cram" them into the category of an ethnic group, so they have become a problem for the European Union. The purpose of this article is to explain the situation that has led to a contradiction between the rule of law and the principle of democracy in the EU. The rule of law was the basis for the EU institutions' ignoring the Catalan declaration of independence in 2017, but on the other hand, the concern for democracy resulted in the refusal to surrender to Spain the Catalan leaders who were on EU territory and were being prosecuted by the Spanish authorities.