W 2002 r. w Katedrze Onkologii i Klinice Onkologii Ginekologicznej leczono 172 chore z inwazyjnym rakiem szyjki macicy, w tym 121 chorych w stadiach zaawansowanych miejscowo od IB-2 do IIIB wg FIGO. 28 chorych (stadia kliniczne od IB-1 do IIA wg. FIGO) poddano w I-szym etapie leczeniu operacyjnemu. 44 chore poddano leczeniu radioterapii przy użyciu technik konformalnych. 16 pacjentek (7 chorych – IIB wg FIGO oraz 9 chorych – IIIB wg FIGO) było planowanych w systemie CADPLAN (planowanie 3D) na podstawie wykonanych obrazów tomograficznych. 11 chorych z tej grupy poddano leczeniu skojarzonemu – radiochemioterapii opartej na cisplatynie. Teleterapia była realizowana na akceleratorze CLINAC 2300 wiązkami fotonowymi o energii 18 MeV przy dawce frakcyjnej 2 Gy/p.ref. do dawki całkowitej 50 Gy/p.ref. U wszystkich pacjentek stosowano brachyterapię LDR przy użyciu aparatu SELECTRON ze źródłami Cs-137 (średnia aktywność źródeł – 31,07 mCi na 30.09,2002) i różnych aplikatorów przy dawce frakcyjnej dla sond 15 Gy/p.ref. idla płytek 16 Gy/p.ref. do dawki całkowitej 62-63 Gy/p.ref. Odpowiedź na leczenie promieniowaniem jonizującym, pochodzącym z teleterapii, oceniano po 20,0 Gy/p.ref. oraz po 30 Gy/p. ref. celem kwalifikacji pacjentki do brachyterapii i przygotowania osłon w II etapie teleterapii, Do kontroli dawki pochłoniętej dla obu technik radioterapeutycznych wykonano dozymetrię in vivo; przy czym dla teleterapii sprawdzano zgodność dawki rzeczywistej z dawką zaplanowaną, a dla brachyterapii mierzono dawkę pochłoniętą dla organu krytycznego (przednia ściana rectum) i rejestrowano najwyższe wskazania jednego z 5 detektorów umieszczonych w sondzie pomiarowej. U 4 chorych tej grupy podjęto próbę złożenia planów konformalnych uzyskanych z systemów planowania CADPLAN (teleterapia) i BPS (brachyterapia). W tym celu wyznaczono punkty odniesienia, których położenie geometryczne określono przy pomocy tytanowych znaczników założonych do ujścia zewnętrznego szyjki macicy oraz na granicy szyjki i sklepienia. Po zainplantowaniu znaczników wykonano ponowne TK obszaru leczonego względem obrysu referencyjnego.1. Różnica między dawką rzeczywistą a dawką zaplanowaną w teleterapii znajdowała się w granicach przyjętej tolerancji (+/− 5%); a) punkt odniesienia w ujściu i dolna część przedniej ściany rectum otrzymały dawkę 42.95 Gy z teleterapii przy schemacie leczenia: I etap box bez osłon na rectum i pęcherz AP-PA do dawki 40 Gy/p.ref. + II etap box z osłoną 4×5 AP-PA (10Gy) do dawki 50 Gy. b) punkt odniesienia w ujściu i dolna część przedniej ściany rectum otrzymują dawkę 38.4 Gy z teleterapii przy schemacie leczenia: I etap box bez osłon na rectum i pęcherz AP-PA do dawki 30 Gy/p.ref. + II etap box z osłoną 4×5 AP-PA (20 Gy) do dawki 50 Gy 2. Punkt odniesienia na granicy szyjki i sklepienia oraz górna część przedniej ściany rectum otrzymują z teleterapii dawkę 47,5 Gy-50 Gy, ponieważ w obu etapach oba obszary są objęte 95%–100% izodozą. 3. a) punkt odniesienia w ujściu otrzymuje z brachyterapii 100% przepisanej dawki 62–63 Gy. b) punkt odniesienia na granicy szyjki i sklepienia otrzymuje 50% planowanej dawki. 4. Dawki zmierzone w ramach pomiarów wykonanych w rectum wahały się w przedziale 11.62 Gy-28.97 Gy. Należy przypuszczać, że w krytycznym przypadku dawka pochłonięta w przedniej ścianie rectum może stanowić 50% przepisanej dawki całkowitej z brachyterapii.1. Technika konformalna planowania teleterapii i brachyterapii, uzupełniona o pomiary in vivo, pozwala na ścisłe sprecyzowanie dawki pochłoniętej w punktach kluczowych dla wystąpienia powikłań popromiennych. 2. Nawet dla dużej masy guza w zaawansowanym raku szyjki macicy konieczne jest wprowadzenie osłony pęcherza i rectum po dawce 40 Gy z teleterapii. 3. Z uwagi na dużą rozpiętość wartości dawki pochłoniętej w przedniej ścianie rectum, co wykazały pomiary; in vivo; podczas założenia brachyterapeutycznego, konieczne jest wprowadzenie kontroli dawki w tym narządzie krytycznym, co stanowi podstawową informację dla wprowadzenia osłon indywidualnych dla obszarów podwyższonej dawki. 4. Obserwacja zmiany rozkładu dawki w obrębie targetu uzyskanej z dwóch technik konfrmalnych powinna stanowić podstawę indywidualizacji osłon (osłony konformalne, kompensatory, techniki IMRT, itp).
