Wprowadzenie. Zmiany zwyrodnieniowe odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa to najczęstsze przyczyny ograniczenia aktywności ludzi młodych i w wieku średnim. Stanowią też główną przyczynę niezdolności do pracy i absencji. W ciągu całego życia około 80% dorosłego społeczeństwa skarży się na bóle krzyża. W patogenezie bólów krzyża ważną rolę odgrywają zmiany toczące siew obrębie krążka międzykręgowego i stawów tej samej okoli- cy oraz więzadeł kręgosłupa. Wybór odpowiedniego postępowania terapeutycznego jest za- daniem trudnym, wynikającym z istnienia wielu metod i różnorodności technik stosowanych w leczeniu zmian zwyrodnieniowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.
Cel.Celem pracy była ocena wpływu zabiegów laseroterapii i magnetoterapii w połączeniu z kinezyterapią stosowanych u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową odcinka lędźwiowo-krzyżowego.
Badani i metody. Badaniami objęto 30 osób w wieku od 41 do 62 lat. Pacjentom zlecono serię 10 zabiegów z użyciem światła laserowego, magnetoterapii oraz kinezyterapii. U wszystkich pacjentów przed terapią i po niej wykonano pomiary zakresu ruchomości odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa przy użyciu inklinometni cyfrowego Saundersa. Wykonano test
Laseque'a oraz pomiar natężenia bólu stosując skalę VAS.
Wyniki. Poddając analizie średnie wartości badanych parametrów, określających zakres ruchomości kręgosłupa, zaobserwowano większe wartości zmiennych w badaniu drugim. Poprawa zakresów ruchomości nastąpiła we wszystkich płaszczyznach. Analizując wyniki dotyczące stopnia natężenia bólu badanego skalą VAS. stwierdzono statystycznie istotną różnicę pomiędzy wynikami pized terapią i po mej. Zaobserwowano zmmejszenie dolegliwości bólowych odcinka L-S kręgosłupa po zastosowanej seiii zabiegów. Objaw Laseque'a u 43,4% pacjentów pized terapią był dodatni, a u 56.6% ujemny Po leczemu 20% badanych charakteryzowała dodatnia próba, a 80% próba ujemna. Dzięki zastosowanej terapii pacjenci odczuwali zmniejszeme dolegliwości bólowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa na poziomie statystycznie istotnym.
Wnioski. Wykazano, że laseroterapia i magnetoterapia skojarzone z kinezyterapią spowodowały obniżenie stopnia natężenia bólu. Po zastosowanej terapii zaobserwowano zwiększenie zakresów' ruchomości kręgosłupa we wszystkich płaszczyznach. Skojarzone usprawnianie pacjentów ze zmianami zwyrodnieniowymi odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa polegające na połączeniu laseroterapii, magnetoterapii i kinezyterapii wpłynęło istotme na zmmejszenie objawai Laseque’a.